Τιμητική εκδήλωση αφιερωμένη στον άοκνο συγγραφέα και χαλκέντερο Ερευνητή της Καρπαθιακής Λαογραφίας Ηλία Εμμ. Βασιλαρά, πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 27 Αυγούστου, στις 19:30, στο κατάμεστο με εκατοντάδες Καρπαθίους και φίλους του νησιού Εκκλησιαστικό Μέγαρο Ευαγγελιστρίας, στα Πηγάδια Καρπάθου. Την λαμπρή και βαρυσήμαντη εκδήλωση διοργάνωσε το Ινστιτούτο Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και τα Παραρτήματά του στην Κάρπαθο και στο πλαίσιό της έγινε αφενός η παρουσίαση του πρόσφατα εκδοθέντος βιβλίου του τιμώμενου, με τίτλο «Τα Ακριτικά μου: Καρπαθιακή Λαϊκή Ποίηση», ενώ παράλληλα ακούστηκαν και ποιήματα του Ηλία Βασιλαρά με μουσική επένδυση από γνωστούς καρπάθικους σκοπούς, αφετέρου δε απονεμήθηκε στον ακούραστο Ερευνητή Τιμητικό Δίπλωμα, με το οποίο αναγορεύεται επαξίως σε Επιστημονικό Συνεργάτη του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου.
Την εκδήλωση τίμησαν, μεταξύ πολλών άλλων, με την παρουσία τους: ο Πανοσιολογιώτατος Καλλίνικος Μαυρολέων – Ηγούμενος της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Γεωργίου Βασσών Καρπάθου ως εκπρόσωπος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Καρπάθου και Κάσου κ. Αμβροσίου, ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Μαναρουλάς, η Έπαρχος Καρπάθου & Ηρωικής Νήσου Κάσου Καλλιόπη Νικολαΐδου, ο Δήμαρχος Καρπάθου Ιωάννης Νισύριος, οι Αντιδήμαρχοι Μανώλης Παραγιός και Γιώργος Δήμαρχος, ο Δημοτικός Σύμβουλος Μιχάλης Διακολιός, ο Αστυνομικός Διευθυντής Καρπάθου Ιωάννης Τσακιράκης, πολλοί εκπρόσωποι των πολιτειακών και στρατιωτικών αρχών του νησιού, της Εκπαιδευτικής Κοινότητας, καθώς και των Συλλογικών Φορέων του τόπου.
Ο Ομότιμος Καθηγητής Λαογραφίας στο Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) και Πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης και η Διδάκτωρ του Ε.Κ.Π.Α. Σοφία Παράσχου – Χατζηδημητρίου, παρουσίασαν την προσωπικότητα και το έργο του Ηλία Εμμ. Βασιλαρά, ενώ ποιήματά του απήγγειλαν οι Εκπαιδευτικοί Εύη Μελά-Αλεξιάδη και Σοφία Χατζηγεωργίου-Τούμα, η οποία είχε και την απαιτητική ευθύνη συντονισμού της εκδήλωσης και η οποία τόνισε κατά την έναρξή της: «Η εκδήλωση είναι αφιερωμένη σε ένα ξεχωριστό, αξιόλογο και σεμνό συμπατριώτη και φίλο μας. Έχει ένα μοναδικό χάρισμα, ένα ταλέντο από το Θεό να συνθέτει μαντινάδες και να έχει ταυτόχρονα και το ρυθμό μέσα του. Γνωρίζει άριστα όλο το λαϊκό πολιτισμό της Καρπάθου. Δίκαια ο Καθηγητής Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης τον αποκαλεί καθηγητή της βιωμένης και ζώσας εφαρμοσμένης Καρπαθιακής Λαογραφίας». Στη συνέχεια, προσκάλεσε στο βήμα τον Καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη, Διευθυντή του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου και Πρόεδρο της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, αλλά και αδελφικό φίλο του Ηλία Βασιλαρά.
Ο Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Λαογράφους για την Ελλάδα και την Ευρώπη, ξεκίνησε την ομιλία του τονίζοντας: «Το ‘αδελφικός φίλος’ μου άρεσε περισσότερο απ’ όλα, είμαστε φίλοι από το 1960». Ο Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης συνέχισε υπογραμμίζοντας: «Η σημερινή εκδήλωση είναι οφειλόμενη τιμή σε έναν ακάματο ερευνητή της Καρπαθιακής Λαογραφίας, εξέχοντα λαϊκό ποιητή της Καρπάθου και Πρόεδρο του Κεντρικού Παραρτήματος του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού της Καρπάθου, πρώην Αντιπρόεδρο του Καρπαθιακού Οργανισμού Πολιτισμού Άθλησης Παιδείας (Κ.Ο.Π.Α.Π.) και μέλος πολλών Καρπαθιακών Συλλόγων. Το τεράστιο έργο του δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο, γι’ αυτό και ο ομιλών εισηγήθηκε στον Τομέα Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) να μελετηθεί το έργο του σε ειδική πολυσέλιδη μονογραφία, η οποία ανατέθηκε στην άριστη Μεταπτυχιακή φοιτήτριά μου Κατερίνα Ελ. Μαρινάκη, από τη Φολέγανδρο των Κυκλάδων. Η κυρία Μαρινάκη ολοκλήρωσε το έργο αυτό μελετώντας περισσότερες από 8.000 μαντινάδες του Ηλία Εμμ. Βασιλαρά και θα λάβει το Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Master πριν το τέλος του 2023. Τίτλος του βιβλίου της, που αποτελείται από σχεδόν 550 σελίδες, είναι: ‘Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς, ένας σύγχρονος λαϊκός ποιητής της Καρπάθου‘. Με βάση το βιβλίο αυτό και τα πολλά άλλα δημοσιεύματα του Ηλία Βασιλαρά, αλλά και τις συναφείς δραστηριότητές του, οι Καθηγητές της Διοικούσας Επιτροπής του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου αποφάσισαν να του απονείμουν τον τίτλο του Επιστημονικού Συνεργάτη του Ινστιτούτου, τίτλο που με προθυμία συνυπέγραψε και ο Δήμαρχος Καρπάθου.
Ο τίτλος τού απονέμεται επαξίως και δικαίως, διότι αν και δεν διαθέτει Πανεπιστημιακό Πτυχίο, η ομόφωνη απόφαση των Καθηγητών του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου, η υπογραφή των Πρυτανικών Αρχών του Ε.Κ.Π.Α. και η άποψη δύο ειδικών Ακαδημαϊκών, Τακτικών Μελών της Ακαδημίας Αθηνών, υπαγορεύει το αυτονόητο. Άλλωστε, η λέξη επιστημονικό, όπως όλοι γνωρίζουμε, προέρχεται από το ρήμα επίσταμαι, που σημαίνει γνωρίζω καλά και ο Ηλίας Βασιλαράς γνωρίζει άριστα τον λαϊκό πολιτισμό της Καρπάθου και ο ίδιος είναι δημιουργός Λαογραφικής Θεματικής».
Ακολούθησε η συνοπτική παρουσίαση της εκτεταμένης Εργογραφίας του Ηλία Εμμ. Βασιλαρά. Μάλιστα, ο κ. Αλεξιάδης τόνισε ότι η μονογραφία για τα Σπόα είναι η μοναδική που έχει γραφεί για χωριό της Καρπάθου.
Στη συνέχεια ο Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης παρουσίασε αναλυτικά το πιο πρόσφατο βιβλίο του Ηλία Βασιλαρά, με τίτλο «Τα Ακριτικά μου, Καρπαθιακή λαϊκή ποίηση», διαβάζοντας και αποσπάσματα από τον Πρόλογο του διακεκριμένου και επιφανούς Ομότιμου Καθηγητή και πρώην Προέδρου της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας Μιχαήλ Γ. Μερακλή, ο οποίος τονίζει ότι: «Ο Ηλίας Βασιλαράς γίνεται ο κρίκος που συνδέει το παρελθόν και το παρόν του δημοτικού τραγουδιού».
Μετά τον Καθηγητή Αλεξιάδη το λόγο πήρε η Διδάκτωρ του Ε.Κ.Π.Α. Σοφία Παράσχου – Χατζηδημητρίου, συγγραφέας 40 και πλέον βιβλίων, η οποία ανέλυσε ποιήματα του βιβλίου και μεταξύ άλλων τόνισε: «Είναι ένα έργο βγαλμένο μέσα από την καρδιά και τον συναισθηματικό κόσμο του δημιουργού του. Θα μιλήσω, λοιπόν, κι εγώ με το συναίσθημα! Ο τίτλος του βιβλίου μαρτυρά τη θέληση του δημιουργού να συνδέσει το έργο του με την παράδοση του δημοτικού τραγουδιού και μάλιστα με την αρχαιότερη μορφή του, το ακριτικό τραγούδι. Ο Ηλίας Βασιλαράς στο προλογικό του σημείωμα αυτοχαρακτηρίζεται ως Γηγενής Ακρίτας, επειδή προφανώς και ο ίδιος αισθάνεται ως αποστολή του την υπεράσπιση του ακριτικού μας νησιού και της παράδοσής του.
Το βιβλίο περιέχει 28 αριθμημένα ποιητικά τραγούδια, ενώ προτάσσεται ένα ποίημα, σπαρακτικός ύμνος αγάπης για την πρόωρα χαμένη σύζυγό του Ντίνα Βασιλαρά. Η παρουσίαση των τραγουδιών γίνεται χρονολογικά, από τα παλαιότερα στα νεώτερα, το πρώτο εκ των οποίων γράφτηκε το 1977 και το τελευταίο το 2015. Όλα συνοδεύονται από ένα διαφωτιστικό εισαγωγικό σημείωμα. Τα περισσότερα τραγούδια είναι γραμμένα σε 15σύλλαβο ιαμβικό στίχο, ενώ η γλώσσα τους διακρίνεται για τη δύναμη, την παραστατικότητα και τη ζωντάνια της. Οι λέξεις έχουν αντληθεί κυρίως από το ανεξάντλητο ορυχείο της ντοπιολαλιάς της Καρπάθου και κυρίως του ιδιώματος της Βόρειας Καρπάθου, της Ολύμπου και των Σπόων. Ως προς το περιεχόμενό τους διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες, τα ιστορικά τραγούδια και αυτά της καθημερινής ζωής, με κυρίαρχα όσα αναφέρονται στην αγάπη και το θάνατο. Την επιμέλεια του βιβλίου είχε η Παρασκευή Κανελλάτου». Η Καθηγήτρια ολοκλήρωσε ποιητικά την ομιλία της λέγοντας:
«Όταν μιλάει η καρδιά τα χείλη να σωπαίνουν,
γιατί μπροστά στα αισθήματα λέξεις δεν παρεβγαίνουν».
Μετά την ολοκλήρωση των ομιλιών ο Δήμαρχος Καρπάθου Ιωάννης Νισύριος απένειμε στον Ηλία Εμμ. Βασιλαρά το Τιμητικό Δίπλωμα, τονίζοντας ότι αισθάνεται ιδιαίτερη συγκίνηση, καθώς υπήρξαν συμμαθητές στο Γυμνάσιο Απερίου Καρπάθου. Ο Ηλίας Βασιλαράς παίρνοντας αμέσως μετά το λόγο δήλωσε ότι αισθάνεται βαθιά συγκινημένος και τόνισε μεταξύ άλλων: «Τα τρία κυκλάμινα που κοσμούν το εξώφυλλο του βιβλίου συμβολίζουν τα τρία μου παιδιά, το Μανώλη, το Χάρη και τον Άκη, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε αυτό το βράχο, όπως φυτρώνουν και μεγαλώνουν τα κυκλάμινα στα σκληροτράχηλα βουνά της πατρίδας μας. Το περιεχόμενο των τραγουδιών είναι ιστορίες αγάπης, έρωτα, θρύλοι και παραδόσεις, που μπορούν να μελοποιηθούν και να τραγουδιούνται με τους γνωστούς καρπάθικους σκοπούς. Το βιβλίο μου συνοδεύεται από CD, στο οποίο τα 28 Ακριτικά διαβάζονται από Καρπάθιους καταγόμενους από όλα τα χωριά της Καρπάθου, με απώτερο στόχο τη διατήρηση της τοπικής διαλέκτου».
Ο Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς ευχαρίστησε ακολούθως όλους τους συντελεστές της εκδήλωσης, την Επιτροπή του Εκκλησιαστικού Μεγάρου Πηγαδίων και τον Αρχιμανδρίτη Αμβρόσιο, τους διακεκριμένους ομιλητές Μηνά Αλ. Αλεξιάδη και τις τρεις φίλες από τα παλιά και μελίφθογγες, όπως τις χαρακτήρισε, κυρίες Σοφία Παράσχου – Χατζηδημητρίου, Εύη Μελά-Αλεξιάδη και Σοφία Χατζηγεωργίου-Τούμα.
Ευχαρίστησε την Διοικούσα Επιτροπή του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου αποτελούμενη από τους Καθηγητές Μηνά Αλ. Αλεξιάδη, Μανώλη Βαρβούνη, Βασιλική Χρυσανθοπούλου και Γιώργο Κούζα, που με την ομόφωνη απόφασή τους τον ανακήρυξαν Επιστημονικό Συνεργάτη του Ινστιτούτου. Επίσης, ευχαριστίες απηύθυνε στο Δ.Σ. του Κεντρικού Παραρτήματος του Ινστιτούτου Λαϊκού Πολιτισμού Καρπάθου, του οποίου Πρόεδρος είναι ο ίδιος και αποτελείται από τους: Ρούλα Κατωγυρίτη (Αντιπρόεδρος), Πόπη Ιωαννίδου (Γενική Γραμματέας), Σοφία Κωνσταντή (Ταμίας), Σοφία Μπον (Μέλος), Ευάγγελος Ρουσσάκης (Αν. Μέλος). Ευχαρίστησε, τέλος, τους μουσικούς που παρουσίασαν τα μελοποιημένα τραγούδια πάνω σε γνωστούς σκοπούς της Καρπάθου, καθώς και τις κυρίες που παρασκεύασαν τα μεζεδάκια και τα γλυκίσματα, που προσφέρθηκαν κατά τη διάρκεια της δεξίωσης, με την οποία ολοκληρώθηκε η υψηλού επιπέδου εκδήλωση. Και βέβαια, θερμές ήταν οι ευχαριστίες του και προς το πολυπληθές ακροατήριο, ζητώντας από όλους να θυμηθούν έστω για μία στιγμή τη σύζυγό του Ντίνα Βασιλαρά, στην οποία και είναι αφιερωμένο το εν λόγω βιβλίο του.
Ακολούθησε το δεύτερο μέρος της βραδιάς, με την μελοποιημένη ποίηση του Ηλία Εμμ. Βασιλαρά, την οποία διάνθισαν με τις εξαιρετικές απαγγελίες τους οι Εκπαιδευτικοί Εύη Μελά- Αλεξιάδη και Σοφία Χατζηγεωργίου-Τούμα, ενώ το χορό άνοιξαν παλαιά διοικητικά στελέχη του Λυκείου Ελληνίδων Καρπάθου, με τον Αρχιτέκτονα Γ. Γεργατσούλη να σέρνει τον κάβο.
Μετά την ολοκλήρωση της ενότητας αυτής χαιρετισμούς στο πολυπληθές κοινό απηύθυναν: ο Δήμαρχος Καρπάθου Γιάννης Νισύριος, η Έπαρχος Καρπάθου & Ηρωικής Νήσου Κάσου Καλλιόπη Νικολαΐδου και ο Αστυνομικός Διευθυντής Καρπάθου Ιωάννης Τσακιράκης. Τον συγκινητικό και γεμάτο σεβασμό και υπερηφάνεια χαιρετισμό των παιδιών του Μανώλη, Χάρη και Άκη Βασιλαρά ανέγνωσε η σύζυγος του Μανώλη, Σοφία Σισαμή Βασιλαρά. Η Φανή Μαραγκάκη, Πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Σπόων «Η Πρόοδος» απηύθυνε χαιρετισμό με μαντινάδες, τονίζοντας μεταξύ άλλων:
«Θερμά συγχαρητήρια από το Σύλλογό μας,
τιμάται τον Ηλία μας μαζί και το χωριό μας».
Η Φανή Αναστασιάδου-Σισαμή εκ μέρους όλων των κατοίκων των Σπόων επίσης χαιρέτησε την εκδήλωση, ενώ ο τελευταίος χαιρετισμός ήταν αυτός του Πανοσιολογιώτατου Αρχιμανδρίτη Αμβρόσιου, ο οποίος τόνισε και τη δράση του τιμώμενου ως Χοροδιδασκάλου. Η βραδιά έκλεισε με τον πλέον συγκινητικό τρόπο, με την ανθοδέσμη που προσέφερε στον παππού του ο μικρός εγγονός του Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς.
Το πάνελ των ομιλητών – Η απονομή του Τιμητικού Διπλώματος στον Ηλία Εμμ. Βασιλαρά από τον Δήμαρχο Καρπάθου Ιωάννη Νισύριο
Ο Καθηγητής Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης – Η Διδάκτωρ του Ε.Κ.Π.Α. Σοφία Παράσχου-Χατζηδημητρίου – Η Εύη Μελά – Αλεξιάδη – Η Σοφία Χατζηγεωργίου – Τούμα
Ο Ηλίας Εμμ. Βασιλαράς με τον εγγονό του Ηλία Εμμ. Βασιλαρά τον νεώτερο – Άποψη του πολυπληθούς ακροατηρίου
